آغاز دوره جدید سفته‌های دیجیتال؛ Promissa نخستین پلتفرم برای توکن‌سازی سفته به شمار می‌آید
وحید صیامی، متخصص حوزه بانکداری و پرداخت توضیح داد: به منظور رویارویی با چالش‌های بین‌المللی در قرن حاضر، گروه کشورهای 20 قصد دارد با افزایش قابل توجه ظرفیت تأمین مالی بانک‌های توسعه‌ای چندجانبه، آنها را به نهادهایی بهتر، بزرگ‌تر و اثرگذارتر مبدل سازد. بانک‌های توسعه‌ای چندجانبه، مؤسساتی بین‌المللی یا منطقه‌ای به شمار می‌آیند که با مشارکت و سرمایه‌گذاری دولت‌ها تأسیس می‌شوند.
از جمله این بانک‌ها می‌توان به بانک جهانی، بانک توسعه زیرساخت‌های آسیا و بانک بازسازی و توسعه اروپا اشاره کرد. رویه معمول این بانک‌ها به این صورت است که هر یک از دولت‌های مشارکت‌کننده از طریق امضای سفته‌هایی به نفع بانک توسعه‌ای، منابع خود را تأمین کرده و تا یک میزان خاص نیز متعهد می‌شوند.
در حال حاضر، روال مرسوم استفاده از سفته‌های کاغذی است. بانک‌های توسعه‌ای روندهای کنترلی را برای نقد کردن سفته‌های سررسید گذشته و نگهداری سفته‌های با تاریخ سررسید آینده پیاده‌سازی می‌کنند. حجم سفته‌های مرتبط با موسسات مالی بین‌المللی قابل توجه است. به عنوان نمونه، دو زیرمجموعه کلیدی از گروه بانک جهانی که شامل بانک بین‌المللی بازسازی و توسعه (IBRD) و انجمن توسعه بین‌المللی (IDA) می‌شوند، هر دو دارای مقدار قابل توجهی سفته هستند که از سوی کشورهای عضو تعهد شده است.
سیستم فعلی قادر است کنترل‌های عملیاتی را برای کشورهای عضو فراهم کند تا پرداخت‌های حق عضویت و مشارکت خود را به مؤسساتی نظیر بانک جهانی انجام دهند. همچنین، نگهداری سفته‌های باقیمانده می‌تواند با هدف افزایش کارایی و حل چالش‌های عملیاتی به شکلی دیجیتال‌سازی شود.
به تازگی، دفتر نوآوری بانک بین‌المللی تسویه‌حساب، بانک مرکزی سوئیس و بانک جهانی با موفقیت پروژه‌ای را به اتمام رساندند که هدف آن اثبات مفهوم (PoC) یک پلتفرم برای توکن‌سازی دیجیتال سفته‌ها بود. این پروژه که با نام Promissa شناخته می‌شود و برگرفته از واژه Promissory Note است، با حضور صندوق بین‌المللی پول به‌عنوان ناظر انجام شد.
این اثبات مفهوم با استفاده از فناوری دفترکل توزیع‌شده، ویژگی‌های زیر را به نمایش گذاشت:
- چرخه عمر سریع و کارآمد سفته: در این پروژه، اوراق تجاری سفته به‌صورت دیماتریالایز درآمد که منجر به ارتقای کارایی در فرآیند صدور، به‌روزرسانی، نگهداری و آرشیو آنها شد.
- اطمینان از حاکمیت مستقل بر داده و عملیات: طی این پروژه، برای وزارت دارایی و امین کشورهای عضو، حاکمیت و محرمانگی مستقل بر داده‌ها و فرآیندهای عملیاتی با امکان دسترسی محدود به دیگر اعضا فراهم شده است.
- افزایش شفافیت: با راه‌اندازی یک پلتفرم، ساختارهای داده‌ای همگن و منبع واحد و قابل اعتمادی برای تمام ذینفعان فراهم می‌شود. همچنین، قابلیت ردیابی آنی داده‌ها نیز ایجاد می‌شود.
- فراهم‌سازی امکان نظارت یکپارچه برای بانک‌های توسعه‌ای چندجانبه: امکان رصد فعالیت کشورهای عضو و مشارکت‌کننده برای بانک‌های توسعه‌ای چندجانبه و کارگزاران بانک فراهم است و آنها کنترل کامل و نظارت کافی بر سفته‌های نگهداری شده توسط امین هر عضو (که عموماً بانک مرکزی آن کشور است) دارند.
خبر موفقیت این پروژه در آوریل 2025 اعلام شد و دو بانک توسعه‌ای چندجانبه به همراه هفت کشور از اعضای آنها شامل اتریش، گرجستان، آلمان، هند، عربستان سعودی، آفریقای جنوبی و سوئیس در فاز اثبات ایده شرکت کردند.
برای ورود به فاز عملیاتی این پروژه، اقدامات زیر ضروری است:
- نیاز به کارهای بیشتری برای تأمین الزامات عملکردی و غیرعملکردی نظیر کنترل‌های دسترسی، مدیریت خطا و ادغام با سیستم‌های موجود احساس می‌شود.
- تحقیقات بیشتری در خصوص چارچوب قانونی برای توکن‌سازی سفته‌ها در هر کشور ضروری است.
- یک مدل حاکمیتی و عملیاتی پایدار باید طراحی شود که به مدیریت پلتفرم و تأمین مالی بین طرف‌های مشارکت‌کننده بپردازد.
این نمونه اولیه، بستری برای توسعه‌های آتی محسوب شده و دعوتی برای همکاری مستمر به منظور تبدیل پتانسیل‌ها به واقعیت به شمار می‌آید.
منبع: راه پرداخت
