دلایل بروز مشکل در دنده ماشین و راهکارهای حل آن

دنده به‌عنوان یک جزء کلیدی در سیستم انتقال قدرت خودرو عمل می‌کند و مسئولیت انتقال و تنظیم گشتاور تولیدی موتور به چرخ‌ها را بر عهده دارد. در این مقاله به تحلیل مشکلات سیستم انتقال قدرت خودرو، از جمله خلاص شدن ناخواسته و دلایل عدم خلاص شدن دنده در انواع خودروها خواهیم پرداخت. پس، اگر به دنبال علت خلاص نشدن دنده ماشینتان هستید، تا انتهای مطلب با ما همراه باشید. همچنین در این مقاله به مسائلی مانند دلایل کم آوردن خودرو در دنده دو، مشکلات عدم تعویض دنده در خودروهای اتوماتیک و دلایل عدم حرکت خودرو در دنده عقب پرداخته خواهد شد.

خلاص شدن خودبه‌خود دنده خودرو

گاه ممکن است پس از درگیر کردن دنده، خودرو در حین حرکت به‌طور ناخواسته از دنده خارج شده و خلاص شود. این مشکل ممکن است به واسطه ساییدگی خارهای غلاف کشویی، سایش بیش‌ازحد دنده یا سفتی اهرم‌های دسته دنده ایجاد شود.

اگر اخیراً خودروی شما از تعمیرگاه خارج شده است و این مشکل را تجربه کرده‌اید، احتمالاً تعمیرکار در هم‌راستایی پیشرانه و گیربکس دقت کافی نداشته است. برای رفع این مشکل معمولاً نیاز است تا گیربکس مجدد باز شده و هم‌راستایی پوسته فلایویل و میل لنگ مورد بررسی قرار گیرد؛ عدم هم‌راستایی این دو می‌تواند نشانه‌ای از ناهماهنگی بین پیشرانه و گیربکس باشد.

علائم و نشانه‌های وجود مشکل در گیربکس

در ادامه به بررسی علائمی می‌پردازیم که می‌توانند نمایانگر وجود نقص در گیربکس باشند:

• روشن شدن چراغ چک موتور: یکی از دلایل روشن شدن این چراغ، وجود مشکل در عملکرد گیربکس است، هرچند دلایل دیگری نیز می‌توانند موجب روشن شدن آن شوند.
• سفتی پدال کلاچ یا سختی در تعویض دنده: در حالت استاندارد، کلاچ باید نرم باشد و تمامی دنده‌ها به آسانی و بدون صدا تعویض گردند. اگر کلاچ سفت بوده یا دنده‌ها به دشواری جا می‌روند، پیشنهاد می‌شود که کلاچ را چندین بار فشار دهید و سفتی و ارتفاع رهاسازی آن را بررسی کنید.
• بد جا رفتن دنده: این مشکل ممکن است به‌خاطر کمبود یا کیفیت نامناسب روغن گیربکس (واسکازین)، ناهماهنگی کلاچ یا مشکلاتی نظیر خشکی، تابیدگی یا زنگ‌زدگی میله‌بندی اهرم دسته دنده باشد.

• لرزش غیرعادی گیربکس: این لرزش ممکن است به علت خرابی دسته‌های گیربکس یا نصب نادرست آن‌ها باشد. در این صورت، ضروری است اتصالات گیربکس به شاسی و موتور خودرو بررسی شوند. آسیب دیدن بلبرینگ‌ها یا چرخ‌دنده‌های داخلی گیربکس نیز می‌تواند به لرزش منجر شود.
• عدم شتاب‌گیری با وجود بالا رفتن دور موتور: این حالت یا مکث خودرو در هنگام تعویض دنده، معمولاً نشان‌دهنده نیاز به تعویض صفحه کلاچ است. همچنین، سخت جا رفتن دنده‌ها در دور موتور بالا می‌تواند به مشکل صفحه کلاچ مربوط باشد.
• صداهای غیرعادی: هرگونه صدای متفاوت از صدای معمولی که در حین تعویض دنده به گوش می‌رسد باید جدی گرفته شود، چراکه این صداها ممکن است نشانه‌ای از سایش و خوردگی قطعات باشند.
• نشتی واسکازین: نشتی واسکازین یکی از نشانه‌های وجود مشکل در سیستم انتقال قدرت است که در صورت ادامه، می‌تواند خساراتی جدی به سیستم وارد نماید.
• تعویض خودبه‌خودی دنده در گیربکس دستی: دنده خودرو باید تا زمانی که راننده آن را تغییر ندهد، ثابت بماند. اگر سیستم انتقال قدرت در گیربکس دستی بدون دخالت راننده دنده را تغییر دهد، این می‌تواند نشان‌دهنده یک ایراد جدی باشد.

چند نکته در رابطه با صداهایی که هنگام تعویض دنده به گوش می‌رسند:

• اگر حتی با گرفتن کامل کلاچ، صدای سایش احساس کردید، ممکن است کلاچ فرسوده شده یا نیاز به رگلاژ داشته باشد.
• گاهی صدای تیز شدن دنده‌ها ناشی از کارکرد طولانی مدت آن‌ها است که در این صورت نیاز به تعویض دارند.
• صدای ناشی از تعویض دنده همیشه از گیربکس نیست و ممکن است از سایر بخش‌ها مانند دیفرانسیل نیز به گوش برسد.

مشکلات مربوط به روغن گیربکس:

صدای غیرعادی ممکن است به دلیل کیفیت پایین یا کمبود روغن گیربکس به وجود آید. تعویض به‌موقع و استفاده از روغن باکیفیت برای حفظ سلامت گیربکس بسیار ضروری است.

روغن گیربکس سالم به‌طور معمول سرخ‌رنگ است. اگر این روغن قهوه‌ای یا سیاه شده باشد، به این معناست که کهنه یا آلوده است.

روغن تیره همراه با بوی سوختگی، نشان‌دهنده داغ شدن و سوختن صفحه کلاچ است.

رنگ صورتی یا قهوه‌ای کدر روغن گیربکس می‌تواند نشانه‌ای از نشتی رادیاتور روغن گیربکس در داخل رادیاتور اصلی پیشرانه باشد.

دلایل اصلی بد جا رفتن دنده

بیشتر مشکلات مربوط به جا نرفتن دنده خودرو، نظیر خودروهایی مانند پراید یا پژو ۴۰۵، عمدتاً ناشی از عوامل زیر است:

۱. کاهش سطح واسکازین گیربکس:

کمبود یا نشتی واسکازین، به‌عنوان اصلی‌ترین عامل مشکل جا نرفتن دنده شناخته می‌شود. این مایع نقش کلیدی در روان‌کاری قطعات متحرک خودرو ایفا می‌کند.

برای بررسی این موضوع، نوار گیربکس را بیرون کشیده و تمیز کنید و به سطح، بو و رنگ مایع توجه داشته باشید.

اگر کمبود وجود داشت، واسکازین اضافه کنید و اگر علائم بوی سوختگی یا رنگ قهوه‌ای مشاهده کردید، باید آن را تعویض نمایید.

گاهی کیفیت پایین روغن مصرفی نیز می‌تواند موجب این مشکل گردد. در این صورت حتماً واسکازین فعلی را با روغنی باکیفیت و معتبر جایگزین کنید.

۲. خرابی سنسور الکترونیکی:

در خودروهای مدرن، بسیاری از تعویض دنده‌ها تحت کنترل سیستم‌های کامپیوتری پیشرفته قرار می‌گیرند. اگر پس از فشردن پدال گاز، دنده جا نمی‌رود، ممکن است سنسور الکترونیکی دچار اشکال شده باشد.

مکانیک‌ها با بهره‌گیری از تجهیزات تشخیصی کامپیوتری می‌توانند هر گونه خرابی سنسور الکترونیکی را شناسایی و اصلاح نمایند.

۳. اختلال در عملکرد و تنظیم چرخ‌دنده‌ها:

سیستم گیربکس‌های اتوماتیک طوری طراحی شده است که چرخ‌دنده‌ها باید به‌صورت روان و در ترکیب‌های صحیح در کنار هم قرار گیرند.

وجود صداهای عجیب هنگام جابه‌جایی چرخ‌دنده‌ها ممکن است نشان‌دهنده عدم قرارگیری صحیح آن‌ها روی هم باشد.

علت گیر کردن یا خلاص نشدن دنده دستی

• سطح پایین یا کثیفی روغن گیربکس (واسکازین): روغن گیربکس برای روان‌کاری قطعات داخلی گیربکس ضروری بوده و هرگونه کمبود یا آلودگی آن می‌تواند منجر به عملکرد نادرست قطعات و عدم جا رفتن یا خلاص شدن دنده شود. لذا، بررسی منظم سطح و کیفیت روغن توصیه می‌شود.
• تمام شدن دیسک و صفحه کلاچ: فرسودگی یا تمام شدن دیسک و صفحه کلاچ یکی از مهم‌ترین دلایل جا نرفتن و گیر کردن دنده در خودروهای دستی است. این قسمت مصرفی بوده و نیاز به تعویض دوره‌ای دارد.
• اختلالات سیستم کلاچ: در صورتی که دوشاخ کلاچ خشک یا سفت شود، این مسئله می‌تواند در سیستم انتقال قدرت اختلال ایجاد کرده و مانع از خلاص شدن یا گیر کردن دنده شود.
• خرابی چرخ‌دنده‌های گیربکس: آسیب دیدن توپی‌ها و چرخ‌دنده‌های داخلی گیربکس‌های دستی می‌تواند منجر به عدم خلاص شدن یا گیر کردن دنده گردد.

پیشنهاد مطالعه: چگونه روغن گیربکس خودروی خود را عوض کنیم؟

علت کم آوردن ماشین در دنده دو

اگر هنگام رانندگی در دنده دو احساس می‌کنید که خودرو به‌خوبی شتاب نمی‌گیرد و در اصطلاح «کم می‌آورد»، باید به دنبال علل این مشکل در بخش‌های مختلف خودرو باشید. به‌طور معمول، تمام شدن صفحه کلاچ می‌تواند موجب شود تا خودرو در دنده دو کم بیاورد. با این حال، مسائلی همچون کثیف بودن انژکتورها و گرفتگی فیلتر بنزین، نامناسب بودن شمع‌ها و وایرها و ایراد در سنسور اکسیژن یا سنسور مپ نیز می‌توانند به این مشکل منجر شوند.

علت خلاص نشدن دنده اتومات

• خرابی کابل‌های انتقال قدرت: در هر دو نوع گیربکس دستی و اتوماتیک، قطع یا فرسودگی کابل انتقال قدرت بین جعبه‌دنده و گیربکس می‌تواند منجر به عدم خلاص شدن دنده گردد.
• از کار افتادن کامپیوتر خودرو: کامپیوتر خودرو یا ECU نقش حیاتی در مدیریت سرعت و تعویض دنده خودرو ایفا می‌کند. از کار افتادن این سیستم می‌تواند منجر به بروز اختلال در عملکرد دنده و عدم خلاص شدن آن گردد.
• کثیفی روغن گیربکس: گیربکس‌های اتوماتیک به‌شدت به روغن گیربکس برای عملکرد صحیح وابسته‌اند، چراکه مبدل گشتاور بر مبنای دینامیک سیال عمل می‌کند. با گذشت زمان، آلودگی‌ها می‌توانند خواص روغن را تحت تأثیر قرار دهند و در نهایت منجر به عدم خلاص شدن دنده و خرابی گیربکس شوند.

دلیل دنده عوض نکردن ماشین اتومات

• خرابی یا گیر کردن شیر برقی گیربکس: شیر برقی نقشی مهم در تعویض دنده در گیربکس‌های اتوماتیک ایفا می‌کند و به ECU متصل است تا دنده مناسب را تعیین سازد. خرابی این شیر می‌تواند موجب گیر کردن دنده شود.
• کم بودن یا کثیفی روغن گیربکس: مشابه گیربکس‌های دستی، در گیربکس‌های اتوماتیک نیز روغن گیربکس مسئول انتقال نیرو است. کمبود یا آلودگی روغن می‌تواند عاملی برای اختلال در عملکرد و گیر کردن دنده باشد.
• مشکل در سیستم برقی یا تمام شدن باتری: در صورت اتمام باتری، ممکن است دنده قفل شده و اهرم دنده قادر به حرکت نباشد.

علت خارج نشدن دنده اتومات از حالت پارک

• ناتوانی ترمز در ارسال سیگنال به گیربکس: برای خارج کردن دنده اتومات از حالت پارک، نیاز است پدال ترمز فشار داده شود. در صورتی که قادر به ارسال سیگنال از ترمز به گیربکس نباشد، دنده در حالت پارک قفل می‌گردد.
• مشکل در شیر برقی اینترلاک تعویض دنده: شیر برقی اینترلاک مانع از خروج دنده از حالت پارک می‌شود مگر اینکه پدال ترمز فشرده شود. خرابی این شیر می‌تواند موجب قفل شدن دنده در حالت پارک شود.
• خرابی گیربکس: اگر گیربکس خودرو دچار خرابی گردد، ممکن است از خروج دنده از حالت پارک جلوگیری نماید. بررسی دقیق‌تر این مشکل نیاز به مراجعه به متخصص گیربکس اتوماتیک دارد.

دلیل حرکت نکردن ماشین اتومات در دنده عقب

اگر خودروی شما به گیربکس اتوماتیک مجهز است ولی در حالت R (دنده عقب) حرکت نمی‌کند، احتمالاً مشکلات جدی در گیربکس اتوماتیک خودرو شما بروز یافته است. معمولاً بروز مشکلات مکانیکی در گیربکس‌های اتوماتیک به از دست رفتن قابلیت حرکت خودرو منجر می‌شود. اما ممکن است این مشکل تحت تأثیر عواملی دیگر نظیر کم بودن سطح روغن گیربکس و مسائل الکترونیکی نیز باشد.

جمع‌بندی علت خلاص نشدن دنده ماشین

امیدواریم با مطالعه این متن، دیدگاهی روشن درباره علت خلاص نشدن دنده ماشین پیدا کرده باشید. این مشکل معمولاً زمانی ایجاد می‌شود که چرخ‌دنده‌ها و مجموعه دیسک و صفحه قادر به ایفای وظیفه خود نباشند. پیشنهاد می‌کنیم ضمن انجام سرویس‌های دوره‌ای خودرو، روغن گیربکس را نیز تعویض کنید. همچنین اگر صاحب خودروی اتوماتیکی هستید که گیربکس آن از نوع دوکلاچه خشک است، لازم است این گیربکس توسط تعمیرکاران ماهر مورد ارزیابی و بازرسی قرار گیرد. خودروهایی همچون نسل اول چری تیگو ۷ و برخی نمونه‌های فیدلیتی پرایم به این نوع گیربکس مجهز هستند.

سؤالات متداول