نشانه‌های عدم عملکرد صحیح سنسور اکسیژن و روش‌های آزمون آن

برای دستیابی به عملکرد مطلوب در موتور خودرو، دو عامل اساسی وجود دارد: ترکیب صحیح سوخت و هوا و تنظیم مناسب زمان جرقه‌زنی. کامپیوتر خودرو (ECU) برای این منظور، از اطلاعات سنسورهای مختلف، از جمله سنسور اکسیژن استفاده می‌کند. این سنسور با اندازه‌گیری سطح اکسیژن در گازهای خروجی اگزوز، به ECU کمک می‌کند تا نسبت مناسب سوخت و هوا را تنظیم نماید و به این ترتیب از انتشار میزان بالای آلاینده‌ها و مصرف بالای سوخت جلوگیری کند. در صورت خرابی سنسور اکسیژن، خودرو ممکن است با مشکلات گوناگونی روبه‌رو شود. این مقاله در دیجیاتو به بررسی علل و پیامدهای خرابی سنسور اکسیژن خواهد پرداخت و همچنین شیوه‌هایی برای تست این سنسور ارائه خواهد شد.

سنسور اکسیژن چیست؟

سنسور اکسیژن یک قطعه الکترونیکی است که میزان اکسیژن سوخته‌نشده در اگزوز را اندازه‌گیری کرده و اطلاعات حاصل را به ECU ارسال می‌نماید. این داده‌ها برای تعیین نسبت بهینه هوای ترکیبی با سوخت دارای اهمیت بالایی هستند و به حفظ عملکرد صحیح موتور و کنترل آلودگی خودرو کمک می‌کنند. چنانچه سنسور دچار خرابی شود، قادر نخواهد بود نسبت بهینه را به درستی گزارش کند که این امر موجب افزایش مصرف سوخت، افزایش آلودگی و ایجاد آسیب به اجزای دیگر مانند مبدل کاتالیزوری خواهد شد.

خودروها معمولاً حداقل یک سنسور اکسیژن قبل از مبدل کاتالیزوری و همچنین یک سنسور در هر اگزوز دارند. تعداد دقیق این سنسورها بستگی به سال تولید، برند، مدل و نوع موتور خودرو دارد. مدل‌های قدیمی‌تر معمولاً چهار سنسور اکسیژن دارند.

دلایل خرابی سنسور اکسیژن

سنسور اکسیژن به عنوان یک قطعه مصرفی، عمر مشخصی دارد، اما عوامل ذیل می‌توانند منجر به خرابی زودهنگام آن شوند:

• افزایش دمای گازهای آلاینده: در صورتی که دمای گازهای خروجی از موتور از حد نرمال فراتر رود، این قطعه حساس ممکن است آسیب ببیند.
• تجمع رسوب و آلاینده‌ها: استفاده از بنزین نامرغوب (که دارای کربن زیادی است) یا نشت مایعات دیگر (همچون سیلیکات ناشی از نشت مایع خنک‌کننده‌ یا فسفر ناشی از مصرف بیشتر روغن) می‌تواند منجر به ایجاد رسوبات روی سطح سنسور و مختل کردن عملکرد آن شود.
• خرابی واشر منیفولد اگزوز: خرابی این واشر باعث می‌شود که سنسور با حجم بالایی از گازهای آلاینده در تماس قرار گیرد و به این ترتیب آسیب ببیند.

علائم خرابی سنسور اکسیژن

تشخیص به‌موقع خرابی سنسور اکسیژن به منظور پیشگیری از آسیب‌های بیشتر و هزینه‌های اضافی حائز اهمیت است. علائم معمول خرابی این سنسور شامل موارد زیر است:

• روشن شدن چراغ چک موتور: این نشانه مهم‌ترین و جدی‌ترین علامت است که نیاز به دیاگ زدن برای شناسایی دقیق مشکل دارد.
• افزایش ناگهانی مصرف سوخت: خرابی سنسور موجب می‌شود که نسبت سوخت و هوا به درستی تنظیم نشود و در نتیجه موتور سوخت بیشتری مصرف کند (این افزایش می‌تواند تا ۴۰ درصد باشد).
• خروج دود تیره و غلیظ با بوی ناخوشایند از اگزوز: این موضوع به دلیل احتراق ناکافی و سوختن بنزین اضافی است که معمولاً بوی ناخوشایندی شبیه به «تخم مرغ گندیده» (به علت تولید دی‌اکسید گوگرد) ایجاد می‌کند.
• کاهش عملکرد موتور و ریپ زدن: اختلال در نسبت سوخت و هوا باعث کاهش راندمان احتراق و به وجود آمدن کارکرد نامنظم موتور، مکث و از دست رفتن قدرت می‌شود.
  پیشنهاد مطالعه: علت ریپ زدن ماشین در شرایط مختلف
• صدای غیرعادی موتور: ممکن است صداهایی مشابه ضربه، دنگ دنگ یا تق تق (که به دلیل شل شدن اتصالات است) از موتور به‌گوش برسد که ناشی از ترکیب نامناسب سوخت و هوا می‌باشد.
• آسیب به کاتالیست: بالا رفتن دمای موتور و گازهای آلاینده به دلیل خرابی سنسور اکسیژن می‌تواند موجب آسیب جدی به مبدل کاتالیزوری شود.
• عدم شتاب‌گیری مناسب خودرو: ECU در تنظیم زمان دقیق جرقه‌زنی دچار مشکل می‌شود و خودرو نمی‌تواند شتاب کافی بگیرد.
• افزایش دور موتور در حالت درجا: ممکن است ECU وضعیت خودرو را به اشتباه تشخیص دهد و دور موتور را در حالت درجا بالاتر از حد معمول (حدود ۱۰۰۰ دور بر دقیقه) حفظ کند.
• عدم قبولی در معاینه فنی: به دلیل افزایش سطح آلاینده‌های خروجی از اگزوز.
• هشدار خرابی مدار گرمایشی خودرو: این هشدار نیز ممکن است نشانه‌ای از عملکرد نادرست سنسور اکسیژن باشد.
  پیشنهاد مطالعه: علائم خرابی سنسور مپ

تعویض سنسور اکسیژن

سنسور اکسیژن قابل ترمیم نیست (مگر در مواردی که اتصالات شل شده باشد) و در صورت شناسایی خرابی، باید تعویض گردد.

• عمر مفید: برای خودروهای جدید، معمولاً بین ۱۰۰ تا ۱۶۰ هزار کیلومتر و برای خودروهای قدیمی یا پرکارکرد، حدود ۵۰ تا ۸۰ هزار کیلومتر می‌باشد.
• تعویض همزمان: اگر یکی از سنسورها دچار خرابی گردید، احتمالاً بقیه نیز به پایان عمر خود نزدیک هستند و بهتر است که همزمان تعویض شوند.
• مکان تعویض: این قطعه معمولاً در مسیر اگزوز قرار دارد و لازم است برای تعویض آن به تعمیرگاه مراجعه شود.

پیشگیری از خرابی

• مراجعه به تعمیرکار متخصص: برای تعمیر خودرو به تعمیرگاه‌های متخصص مراجعه فرمایید.
• انجام سرویس دوره‌ای: برنامه مشخصی که تولیدکننده برای تعمیر و نگهداری خودرو توصیه کرده است را دنبال کنید.
• رسیدگی فوری به مشکلات: هیچ‌گاه رسیدگی به علائم نگران‌کننده را به تعویق نیندازید.
• استفاده از قطعات باکیفیت: اطمینان حاصل کنید که تعمیرکار از قطعات اصل و باکیفیت برای جایگزینی استفاده می‌کند.

شبیه‌ساز سنسور اکسیژن چیست؟

شبیه‌ساز سنسور اکسیژن به عنوان جایگزینی ثانویه برای سنسور اکسیژن عمل می‌کند و سیگنال‌های شبیه‌سازی‌شده‌ای برای ارزیابی و استفاده در شرایط خارج از جاده فراهم می‌سازد.

شیوه تست سنسور اکسیژن چگونه است؟

برای تست سنسور اکسیژن، چندین روش در دسترس است. اما باید به یاد داشت که برای انجام تست سنسور اکسیژن به کمک یک مکانیک حرفه‌ای و تجهیزات او نیاز خواهید داشت.

روش اول: استفاده از دستگاه دیاگ

این روش دقیق‌ترین شیوه برای تست سنسور اکسیژن است. چنانچه سنسور با مشکل مواجه باشد، خطایی با عنوان “خرابی سنسور اکسیژن” روی دستگاه دیاگ نشان داده خواهد شد. همچنین یک سنسور اکسیژن سالم باید در حال کار موتور ولتاژی بین ۰.۱ تا ۰.۹ ولت را نشان دهد. چنانچه سنسور چنین ولتاژی نداشته باشد، می‌توان با اطمینان بیان کرد که سنسور خراب است.

روش دوم: استفاده از دستگاه مولتی‌متر یا ولت‌متر

اگر دستگاه دیاگ در دسترس نیست، می‌توانید از یک ولت‌متر یا مولتی‌متر به منظور سنجش ولتاژ سنسور اکسیژن بهره‌برداری کنید. اگر ولتاژ سنسور در بازه ۰.۱ تا ۰.۹ درحال تغییر باشد، می‌توان به درستی نتیجه‌گیری کرد که سنسور سالم است.

روش سوم: بررسی ظاهری

زمانی که هیچ دستگاهی برای تست در دسترس ندارید، می‌توانید از روش بررسی ظاهری بهره ببرید. وجود دوده سیاه و خشک بر روی سنسور و همچنین رنگ سفید یا گچی سنسور، نشان‌دهنده خرابی آن هستند.

به‌طور استاندارد، یک سنسور اکسیژن باید تمیز و درخشان باشد.

روش چهارم: استفاده از دستگاه تست سنسور اکسیژن

برخی تعمیرگاه‌های حرفه‌ای به دستگاه‌های تست خاص سنسور اکسیژن مجهز بوده و با اندازه‌گیری دقت ولتاژ خروجی سنسور اکسیژن، سلامت یا عدم سلامت آن را تعیین می‌کنند.

کلام پایانی

در صورت مشاهده هر یک از علائم خرابی سنسور اکسیژن، بهتر است به سرعت به تعمیرگاه مراجعه کنید تا از بروز آسیب‌های بیشتر و افزایش هزینه‌ها جلوگیری شود. این سنسور نقش کلیدی در سلامت و عملکرد صحیح خودرو ایفا می‌کند.

باید به این نکته توجه کرد که بروز خطاهای الکتریکی در سایر قطعات خودرو می‌تواند بر عملکرد سنسور اکسیژن تأثیر منفی بگذارد. وجود یک سنسور اکسیژن خراب می‌تواند به صورت غیر مستقیم بر عملکرد سایر قطعات، مانند دریچه گاز و کوئل‌ها نیز تأثیرگذار باشد.

بهترین روش برای اطمینان از عملکرد درست سنسور اکسیژن و سایر سیستم‌های الکترونیکی خودرو، بررسی دقیق آن‌ها با استفاده از دستگاه دیاگ است. توصیه می‌شود که در سرویس‌های دوره‌ای یا فصلی، خودرو را با یک دستگاه دیاگ تست کرده و از صحت کارکرد آن مطمئن شوید.

سؤالات متداول